Communicatie is een proces van informatie uitwisseling. In het lichaam bevinden zich verschillende communicatiesystemen. Met behulp van deze systemen vindt de interne communicatie plaats. Het zenuwstelsel en het endocriene stelsel zijn voorbeelden van interne communicatie systemen. De hersenen dienen als het ‘zenuwcentrum’ van beide communicatie-systemen. Zij verwerken binnengekomen signalen en sturen weer boodschappen door. Tevens ontstaan in de hersenen onze gedachten en gevoelens.
Interne communicatie verloopt dus via verschillende geavanceerde systemen en processen. Naast deze fysieke systemen hebben we ook te maken met de geest die onlosmakelijk verbonden is met het lichaam. Uit diverse onderzoeken blijkt dat wat je denkt, welke gevoelens je hebt en welke relaties je hebt met anderen, invloed kan hebben op fysieke (en mentale) gezondheid. Tevens een belangrijk onderdeel dus van de communicatie die zich afspeelt in het lichaam.
Cognitie
Cognitie is een van de interne communicatie systemen binnen de hersenen waar het vaak mis gaat. Voor iedereen geldt dat de cognitie om wat voor reden dan ook (tijdelijk) achteruit kan gaan. Stress, depressie, aandoeningen aan de hersenen kunnen allemaal oorzaken zijn van cognitieve achteruitgang.
Cognitie wordt ook wel het ‘denkvermogen’ of de ‘kennende functie’ genoemd. Het is een verzamelnaam voor een groot aantal functies die nodig zijn in het dagelijks leven, zoals de verwerking van informatie, het vergaren van kennis en het leren van vaardigheden. De belangrijkste functies van de cognitie worden ook wel cognitieve domeinen genoemd. Geheugen, aandacht en concentratie, snelheid van informatieverwerking en executief functioneren (uitvoerende functies) zijn de belangrijkste cognitieve domeinen.
Een voorbeeld waarbij meerdere cognitieve domeinen betrokken zijn, is koken. Bij het voorbereiden van het avondeten moet eerst worden bedacht wat er bereid gaat worden. Vervolgens wordt bedacht welke ingrediënten moeten worden ingekocht. In de winkel is het handig als er wordt herinnerd welke boodschappen nodig zijn en waar deze te vinden zijn. Tijdens het bereiden van de maaltijd moet de aandacht er goed bijgehouden worden, anders is de kans groot dat het mislukt. Een goede coördinatie tussen de verschillende cognitieve functies is dus essentieel.
Het gebruik van deze cognitieve functies gaat meestal automatisch en zonder er bewust over na te denken. Pas als er iets mis is met de cognitie realiseert men zich hoe belangrijk het is en hoe vaak er een beroep op wordt gedaan. De impact van cognitieve problemen kan erg groot zijn, omdat het op vele gebieden belemmerend kan werken. Ook hier geldt; ieder mens is uniek, dus ook cognitieve problemen manifesteren zich op een eigen unieke wijze en op diverse momenten. (Hulst en Geurts).
De pijler beweging blijkt een positieve invloed te hebben op het brein en de cognitieve functies. Verschillende studies tonen aan dat het brein na een fysieke training (lichamelijke beweging) in staat is om zich aan te passen, wat zou kunnen zorgen voor betere prestaties op bijvoorbeeld cognitieve taken. Een fysieke training kan een positief effect hebben op de functionele reorganisatie van het brein en tegelijkertijd op de cognitieve vaardigheden.
Aandacht voor het brein en bewustzijn van de klachten die voort kunnen komen bij beschadigingen is belangrijk bij het herkennen van problemen op cognitief gebied, maar ook voor het ondernemen van acties die de klachten kunnen verlichten en in het beste geval kunnen verhelpen.
Hormonen
Het menselijk lichaam is een complex systeem van onderling verbonden organen, die moeten samenwerken om goed te kunnen functioneren. De endocriene klieren reguleren de lichaamsfuncties door middel van chemische stoffen, hormonen genoemd, die afgegeven worden aan het vaatstelsel. De hormonen treden op als chemische boodschappers, die via de bloedbaan naar diverse delen van het lichaam reizen. De organen van het endocrien systeem liggen wijd verspreid in de diverse delen van het lichaam.
Hormonen regelen onder andere de groei en ontwikkeling, de voortplanting en de geslachtskenmerken. Ze beïnvloeden de manier waarop het lichaam energie gebruikt en opslaat en regelen het vloeistofvolume en de zout- en bloedglucosespiegels in het bloed.
Hormonen worden door een klier of orgaan direct aan het bloed afgegeven en beïnvloeden daardoor de werking van cellen elders in het lichaam. Zeer kleine hoeveelheden hormonen brengen al hele grote reacties in het lichaam teweeg. Dit is dan ook de reden dat hormonen besproken worden in het Leefstijlhuis. Hormonen zijn van grote invloed op vele interne communicatie-processen in het lichaam. Iedere pijler van het Leefstijlhuis heeft wel te maken met de invloed van hormonen.
Bewustzijn van de aanwezigheid en de rol die hormonen spelen in het lichaam helpt bij het vinden van oorzaken van klachten. Vanuit dit bewustzijn kan vervolgens met aandacht gezocht worden naar een oplossing voor problemen die zich op hormonaal gebied afspelen.
Hooggevoeligheid
Aron heeft onder andere het boek ‘ Hoog sensitieve personen: hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigd’ geschreven. Zij heeft veel onderzoek gedaan naar hooggevoeligheid. Zij kwam tot de conclusie dat deze karaktertrek bij 15% tot 20% van alle mensen wereldwijd voorkomt. Gevoeligheid is een eigenschap van het zenuwstelsel in combinatie met de hersenen. Ergens in het proces van verwerking, tussen het binnenkomen van de prikkel en het verwerken ervan door de hersenen, loopt het bij hooggevoelige personen anders dan bij de meeste mensen. De informatieverwerking van een hooggevoelige werkt op de één of andere manier uitgebreider en nauwkeuriger dan bij de gemiddelde persoon.
Hart geeft in het boek ‘Leven met hooggevoeligheid, van opgave naar gave’ aan dat hooggevoelige mensen allerlei subtiele nuances waarnemen die anderen missen. Waar een ander niet bij stilstaat of zelfs van geniet, zoals harde muziek of drukke menigten, indringende sirenes, felle lichten, vreemde geuren en winkelchaos, kan in een hooggevoelige een heftige reactie geven. Overprikkeling is de oorzaak. Als deze overprikkeling of overstimulatie lang aanhoudt, kan een stresssituatie volgen. Hooggevoeligheid begint bij de zintuigen. Zintuigen zijn voortdurend afgesteld op prikkels die zowel van binnen als van buiten het “zelf” komen. Het is persoonsafhankelijk bij wie en wanneer de overstimulatie tot stress leidt.
Lichamelijke en geestelijke klachten worden vaak door mensen die hooggevoelig zijn in verband gebracht met hun hooggevoeligheid. Chronische vermoeidheid, fibromyalgie, burn-out, slaapstoornissen, angst, ernstige verlegenheid, sociale fobieën, depressies, manisch depressiviteit, borderline, verslavingen en MS (heb ik zelf toegevoegd) worden in dit kader genoemd.
Fleming & Vollebrecht (‘Pijn en het brein’) beschrijven het verband tussen hooggevoeligheid en ziekte als volgt; ‘het immuunsysteem beschermt je als een soort zesde zintuig voor gevaren die je niet kunt zien, horen, ruiken of voelen. Het communiceert intensief met het brein en werkt nauw samen met het hormonale, onder andere cortisol producerende systeem. Het systeem is er niet op gebouwd om lang op scherp te staan. Bij een stress reactie als gevolg van een overprikkeld systeem (wat vaak het geval is bij hooggevoeligheid), zou het gevolg kunnen zijn dat het immuunsysteem langdurig onder druk komt te staan met als gevolg dat het in actie komt. Deze actie houdt in dat de immuun-cellen cytokines aanmaken. Deze stofjes zorgen ervoor dat ontstekingsprocessen harmonieus en vlot verlopen. Het immuunsysteem reageert dus op prikkels. En wat gebeurt er als de prikkels heftiger binnen komen en op een speciale manier worden verwerkt (zoals bij hooggevoeligheid)?
Wat mij betreft is het wel een onderzoek waard op welke manier er een relatie bestaat tussen ziekzijn en hooggevoeligheid.